نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

• علیرضا پوراسماعیلی
• عباس برزوئی

گروه حقوق، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، خراسان رضوی، ایرا

چکیده

ممنوع‌‌بودن ربا در اقتصاد اسلامی سبب شده تا اقتصاددانان مسلمان برای دوری‌گزیدن از ربا، نهادهای مالی ویژه‌ای طراحی و معرفی کنند تا جایگزین نهادهای مالی رایج شود. از جملۀ این تلاش‌ها طی چهار دهۀ گذشته در حوزۀ بیمه بوده است و تلاش شده تا بر اساس مقررات اسلامی مدلی جایگزین بیمه طراحی شود؛ زیرا یکی از مهم‌ترین ایرادهای اقتصاددانان مسلمان به نهاد بیمه، ربوی‌بودن آن است. از این‌ رو، صاحب‌نظران مسلمان برای رفع ایرادات پیش‌گفته، نهاد جایگزینی معرفی کردند که ریشه در احکام شرعی دارد و بر پایۀ اصل تعاون استوار است. به باور این صاحب‌نظران،  نهاد «تکافل» به‌عنوان بیمۀ اسلامی می‌تواند جایگزین بیمۀ رایج شود. تکافل به هدف همکاری متقابل، تعاون و تقسیم عادلانۀ سود و زیان میان همۀ اطراف قرارداد طراحی شده است و تاکنون چندین مدل قراردادی برای این نهاد مالی اسلامی ارائه شده است. دو مدل تکافل مبتنی بر مضاربه و وکالت از جملۀ مدل‌های رایج این نهاد مالی هستند که اصلاحات و تعدیل‌هایی نیز در آن صورت گرفته است، ولی مدل تکافل مبتنی بر قرارداد ودیعه از جملۀ مدل‌های جدید معرفی‌ شده است که در مقایسۀ با دو مدل پیشین چندان فراگیر نیست. این نوشتار تلاش دارد تا به بررسی تکافل مبتنی بر قرارداد ودیعه و تطبیق آن با قواعد فقه شیعه بپردازد.

کلیدواژه‌ها

• بیمه
• تکافل
• ودیعه
• ربا
• مضاربه
• وکالت

عنوان مقاله [English]

The study of Takaful based on the Wadi’ah contract

نویسندگان [English]

• A. Pouresmaeili
• A. Borzoei

Department of Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Razavi Khorasan, Iran

چکیده [English]

The prohibition of riba in Islamic economy has caused Muslim economists to design and introduce special financial institutions to avoid usury to replace common financial institutions. Among these efforts in the past four decades, it has been in the field of insurance, and efforts have been made to design an alternative insurance model based on Islamic regulations; Because one of the most important objections of Muslim economists to the insurance institution is its usury. Therefore, Muslim experts introduced an alternative institution that is rooted in Sharia rulings and is based on the principle of cooperation in order to solve the aforementioned problems. According to these experts, the institution of "Takaful" as an Islamic insurance can replace the common insurance. Takaful is designed for the purpose of mutual cooperation, cooperation and fair distribution of profits and losses among all parties around the contract, and so far several contract models have been presented for this Islamic financial institution. The two takaful models based on Mudarabah and Wakalat are among the common models of this financial institution, which have also undergone reforms and adjustments, but the takaful model based on the deposit contract has been introduced as one of the new models, which is not so comprehensive compared to the previous two models. is not. This article tries to examine takaful based on the contract of deposit and its adaptation to the rules of Shia jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

• Insurance
• Takaaful (Takaful)
• Riba
• Wakaalah
• Mudaarabah and Wadi’ah contract