داوری همتا به ارزیابی دقیق دستنوشتههای ارسالی به نشریات توسط متخصصانی گفته میشود که معمولاً جزء کادر تحریریه نیستند. از آنجا که ارزیابی بیطرفانه، مستقل و انتقادی، ذاتی تمام کارهای علمی از جمله پژوهشهای علمی است، داوری همتا یک بسط مهم از فرآیند علمی محسوب میشود. هدف از داوری همتا، افزایش دقت، وضوح و کامل بودن دستنوشتههای منتشرشده و کمک به سردبیران در تصمیمگیری برای انتخاب مقالات جهت انتشار است.
اگرچه داوری همتا کیفیت دستنوشته را تضمین نمیکند و لزوماً تخلفات علمی را آشکار نمیسازد، اما داوران به سردبیران در مورد نحوه بهبود دستنوشته و اولویت انتشار آن در مجله مشاوره میدهند. سردبیران با استفاده از نظرات داوران، در مورد پذیرش یا عدم پذیرش مقالات تصمیمگیری میکنند. سردبیران مجلات با فرآیند داوری همتا، موظف به ارسال تمامی دستنوشتههای ارسالی برای داوری نیستند. دستنوشتههایی که احتمال انتشار آنها در مجله کم است، ممکن است بدون ارزیابی خارجی به نویسندگان بازگردانده شوند تا نویسندگان بتوانند آن را بدون تأخیر به مجله دیگری ارسال کرده و از زمان داوران و سردبیران به نحو بهینه استفاده شود. سردبیران همچنین باید بهصورت دورهای آماری از فرآیند داوری مجله خود منتشر کنند؛ مانند تعداد دستنوشتههای ارسالی، نرخ پذیرش و میانگین زمان از ارسال تا اعلام نتیجه و برای مقالات پذیرفتهشده، زمان انتشار.
فرآیند پذیرش مقالات در پژوهشنامه بیمه
مجله پژوهشنامه بیمه دریافت مقالات را از طریق سامانه آنلاین خود انجام میدهد. دستنوشته ارسالی باید با یک نامه همراه باشد که در آن نویسندگان دلایل خود را برای بررسی مقاله بیان کنند، به هر گونه مسئله مربوط به خطمشیهای تحریریه مجله پاسخ دهند و هرگونه تضاد منافع احتمالی خود را اعلام نمایند. همچنین از نویسندگان مقالات دریافتی خواسته میشود که یک فرم اعلامیه حق نشر و تضاد منافع را به عنوان بخشی از دستنوشته خود ارسال کنند.
مقالات ارسالی به مجله برای داوری همتا ارسال میشوند، اگرچه دستنوشتههایی که خارج از محدوده موضوعی مجله یا از کیفیت پایینی برخوردار هستند، ممکن است بدون بررسی رد شوند. دستنوشتههایی که به طور بالقوه مناسب هستند، عموماً توسط سه متخصص در آن حوزه بررسی میشوند تا در اسرع وقت به تصمیمگیری اولیه منجر شود. در صورت لزوم، از مشاوران آماری متخصص استفاده میشود تا از صحت استدلالهای آماری در دستنوشتهها اطمینان حاصل شود. از داوران نیز خواسته میشود تا در صورت وجود هرگونه تضاد منافع، آن را اعلام کنند.
تصمیمات تحریریه بر اساس اعتبار و انسجام دستنوشته، که توسط داوران ارزیابی شده است، گرفته میشود. علاوه بر نظراتی که داوران برای نویسندگان ارائه میدهند، از آنها پرسیده میشود که آیا تحقیق از نظر علمی صحیح و منسجم است، موضوع آن جذابیت دارد و کیفیت نگارش آن قابلقبول است. در صورت امکان، تصمیم نهایی بر اساس توافق داوران یا حداقل عدم وجود مخالفت قوی اتخاذ میشود. در مواردی که اختلاف نظر شدیدی وجود داشته باشد، چه میان داوران و چه میان نویسندگان و داوران، از یکی از اعضای هیئت تحریریه یا پژوهشگری با جایگاه مشابه مشاوره گرفته میشود.
داوری و پذیرش مقاله در این دستنوشته، تابع خط مشی و فرایندهای مندرج در فلوچارت زیر است:
