نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

• محمدامین بزرگمهر
• حسین صابری

گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

هدف: در مطالعه حاضر، نظریه اختصاص تغلیظ دیه به قتل­های عمدی، به عنوان یکی از دیدگاههای فقهی و حقوقی نوین در مسأله تغلیظ دیه در تمامی انواع قتل و از جمله قتل­های ناشی از حوادث رانندگی معرفی شده و تأثیر آن بر میزان تعهدات قانونی شرکت­های فعال در حوزه بیمه اشخاص ثالث مورد بررسی قرار گرفته است؛ با این هدف که الهام­بخش نهاد قانونگذاری در اصلاح قوانین و مقررات مربوط قرار گیرد.
روش­‌شناسی: پژوهش حاضر با استفاده از شیوه توصیفی-تحلیلی و از طریق کاوش و جستجو در منابع کتابخانه­ای شامل قوانین، کتب فقهی و حقوقی، مقالات و سایر پایگاه­های داده­ای مرتبط، انجام شده است.
یافته‌­ها: اصل تغلیظ دیه قتل در ماههای حرام مورد اتفاق فقهای اسلامی است، اما در خصوص دامنه شمول آن نسبت به تمامی انواع قتل و نیز نسبت به جنایات مادون قتل اختلاف نظراتی وجود دارد که در این میان، قانون مجازات اسلامی نظریه تعمیم تغلیظ دیه بر همه اقسام قتل را مورد پذیرش قرار داده است. لکن دستاورد نوآورانه پژوهش حاضر نشان می­دهد که از منظر فقه امامیه و حقوق کیفری، دلایل و مستندات متعددی برای اختصاص حکم تغلیظ به قتل­های عمدی وجود دارد که شایسته است مورد توجه قانونگذار به ویژه در صنعت بیمه قرار گیرد.
نتیجه­‌گیری: پذیرش نظریه اختصاص تغلیظ دیه به قتل­های عمدی، از یک سو با شرایط و مقتضیات کنونی جامعه ایران سازگاری بیشتری دارد و از سوی دیگر باعث کاهش قابل توجه تعهدات قانونی شرکت­های ارائه­کننده بیمه اشخاص ثالث خواهد بود که میزان آن معادل ریالی دیه یک مرد مسلمان در ماههای حرام می­باشد؛ زیرا با لحاظ کردن نظریه فوق­الذکر در قوانین مربوط، تغلیظ دیه در جنایات شبه عمد ناشی از سوانح رانندگی، سالبه به انتفای موضوع بوده و در نتیجه آن، بسیاری از مشکلات مربوط به مطالبه دیات مازاد بر سقف تعهد بیمه­گران نیز مرتفع خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• نقد فراتقنینی
• تغلیظ دیه
• ماه حرام
• جنایات شبه عمد
• بیمه اشخاص ثالث

عنوان مقاله [English]

Meta-legal critique of the commitment to pay aggravated blood money in accidents caused by terrestrial motor vehicles

نویسندگان [English]

• M.A. Bozorgmehr
• H. Saberi

Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Shahid Motahari Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Purpose: In the present study, the theory of allocating ransom to intentional murders is introduced as one of the new jurisprudential and legal perspectives on the issue of concentration of ransom in all types of murders, including those caused by traffic accidents, and its effect on the amount of legal obligations of companies active in the field of third-party insurance is investigated; with the aim of inspiring the legislative body to amend the relevant laws and regulations.
Methodology: Descriptive-analytical method and research and search in library sources including laws, jurisprudence and legal books, articles and other relevant databases have been used to examine the research topic.
Findings: The principle of concentration of murder payment in the forbidden months is agreed upon by Islamic jurists. However, there are differences of opinion regarding the scope of its inclusion in relation to all types of murder as well as non-homicide crimes. However, the innovative achievement of the present research shows that from the perspective of Imami jurisprudence and criminal law, there are several reasons and documents for assigning the sentence of concentration to intentional murders, which deserves the attention of the legislator, especially in the insurance industry.
Conclusion: Accepting the theory of allocating money to intentional murders, on the one hand, is more compatible with the current conditions and requirements of Iranian society. On the other hand, it will significantly reduce the legal obligations of third-party insurance companies, the amount of which is equivalent to the riyals of a Muslim man's dowry during the forbidden months; Because with regard to the above-mentioned theory in the relevant laws, the concentration of payment in quasi-intentional crimes caused by driving accidents is detrimental to the end of the issue and as a result, many problems related to the demand for payment in excess of the limit of the insurers' obligation will be solved.

کلیدواژه‌ها [English]

• Transcendental Criticism
• Exacerbated wergild
• Prohibited Month
• Quasi-Deliberate Crimes
• Third Party Insurance