نوع مقاله : مقاله علمی

نویسندگان

• محسن قره خانی ¹
• مرجان قره خانی ²
• فریال فراکش ³
• سمیه صادقی ⁴
• فاطمه عطاطلب ⁵

¹ گروه حسابداری، دانشکده مالی و حسابداری، دانشگاه الکترونیکی ایرانیان، تهران، ایران

² گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع و سیستم‌ها، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³ گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، علم و فناوری، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران)، تهران، ایران

⁴ گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع و سیستم‌های مدیریت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران)، تهران، ایران

⁵ گروه امور پژوهشی و آموزشی، پژوهشکده بیمه، تهران، ایران

چکیده

پیشینه و اهداف: بیمه‌های دریایی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های بیمه در مدیریت ریسک عملیات دریایی نقش اساسی دارند. این نوع بیمه‌ها شامل بیمة بدنة کشتی، بیمة مسئولیت، بیمة باربری دریایی و بیمه‌های مرتبط با عملیات فراساحلی است که هریک جنبه‌های متفاوتی از ریسک‌های مرتبط با عملیات دریایی را پوشش می‌دهند. ازآنجاکه عملیات دریایی همواره با خطراتی مانند شرایط نامساعد جوی، تصادمات دریایی و سایر عوامل همراه است، ارزیابی دقیق پروفایل ریسک مرتبط با این نوع بیمه‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. چنین ارزیابی‌هایی می‌توانند علاوه‌بر بهبود ایمنی و کاهش احتمال وقوع خسارات، به شرکت‌های بیمه کمک کنند تا تصمیمات دقیق‌تر و بهتری در مدیریت ریسک بگیرند و از طریق آن استراتژی‌های مؤثرتری برای مدیریت ریسک طراحی کنند. با توجه به این نیاز، پژوهش حاضر با هدف شناسایی، تحلیل و وزن‌دهی شاخص‌های ریسک در بیمه‌های دریایی انجام شده و درصدد است ‌چهارچوبی نظام‌مند و علمی برای مدیریت بهتر این ریسک‌ها ارائه دهد.
روش‌شناسی: در این پژوهش، رویکردی چندمرحله‌ای برای شناسایی، تعیین وزن و اهمیت شاخص‌های ریسک بیمه‌های دریایی اتخاذ شده است. در مرحلة نخست، شاخص‌های کلیدی مرتبط با ریسک از طریق مروری نظام‌مند بر ادبیات موضوع شناسایی شد. این مرحله شامل بررسی مقالات علمی، گزارش‌های صنعتی و منابع معتبر مرتبط بوده تا شاخص‌هایی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر پروفایل ریسک تأثیر دارند استخراج شوند. در گام بعدی، از روش دیمتل (DEMATEL) برای تحلیل روابط میان شاخص‌ها استفاده شد. این روش یکی از روش‌های پیشرفته در تحلیل روابط علّی و معلولی میان عوامل است که امکان شناسایی شاخص‌های اثرگذار و اثرپذیر را فراهم می‌آورد. پس از آن، برای تعیین وزن و اهمیت هر شاخص، از فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) بهره گرفته شد. این روش با استفاده از نظرات نخبگان و متخصصان صنعت بیمه و دریایی، اولویت‌بندی دقیقی از شاخص‌ها ارائه داد و میزان تأثیر هریک از آن‌ها بر پروفایل ریسک مشخص شد.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص‌هایی مانند ویژگی‌های فنی کشتی، نوع و بسته‌بندی محموله، شرایط آب‌وهوایی و مدیریت منابع انسانی از جمله عوامل اصلی تأثیرگذار بر پروفایل ریسک بیمه‌گذاران در رشته‌های متنوع بیمه‌های دریایی هستند. بررسی‌ها با استفاده از روش دیمتل نشان داد که عوامل مرتبط با مدیریت عملیاتی و نیروی انسانی بیشترین تأثیر علّی را بر سایر شاخص‌ها دارند. این عوامل به‌عنوان شاخص‌های اصلی در ساختار ریسک شناخته شدند و بر اهمیت توجه به آن‌ها در تدوین استراتژی‌های مدیریتی تأکید شد. علاوه‌براین، تحلیل‌های انجام‌شده نشان داد که شاخص‌های مرتبط با ویژگی‌های فنی کشتی و محموله، مانند عمر کشتی، و روش‌های بسته‌بندی، نقش مهمی در کاهش یا افزایش ریسک دارند. یافته‌های کمّی استخراج‌شده نشان داد که در بیمة بدنة کشتی، شاخص‌های «ویژگی‌های شناور» و «تجهیزات» به‌ترتیب اهمیت بیشتری داشتند، درحالی‌که «عوامل انسانی» بیشترین تأثیر را داشت. در بیمة باربری دریایی، به‌ترتیب شاخص «وسیلة حمل» و «بارگیری و تخلیه» شاخص‌های مهم بودند. برای بیمة انرژی فراساحلی، شاخص‌های «بهره‌برداری و نگهداری» و «ساخت و اجرا» به‌ترتیب بیشترین اهمیت را نشان دادند. همچنین مهم‌ترین شاخص اثرگذار در ریسک‌های مرتبط با بیمه‌‌های فراساحلی منطبق بر نتایج دیمتل، شاخص طراحی، در ریسک بیمه‌‌های باربری دریایی، شاخص وسیلة حمل و در ریسک بیمه‌‌های بدنه و ماشین‌‌آلات و مسئولیت کشتی شاخص عوامل انسانی است.
نتیجه‌گیری: رویکرد ترکیبی ANP-DEMATEL که در این پژوهش به ‌کار گرفته شد، چهارچوبی جامع و کاربردی برای ارزیابی و مدیریت پروفایل ریسک در بیمه‌های دریایی ارائه می‌کند. این ‌چهارچوب نه‌تنها ابزار مناسبی برای تحلیل ریسک فراهم می‌آورد، بلکه به شرکت‌های بیمه کمک می‌کند تا استراتژی‌های مؤثرتری برای مدیریت ریسک طراحی کنند. استفاده از این رویکرد می‌تواند به کاهش خسارات احتمالی و بهینه‌سازی فرایندهای مدیریت ریسک در صنعت بیمه منجر شود. علاوه‌براین، نتایج پژوهش حاضر می‌تواند به‌عنوان پایه‌ای برای مطالعات آینده در زمینة توسعة ابزارهای نوین مدیریت ریسک و افزایش قابلیت‌های بیمه‌های دریایی در تحلیل ریسک بیمه‌گذاران استفاده شد. این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که اتخاذ رویکردی نظام‌مند و علمی در مدیریت ریسک، می‌تواند به بهبود تصمیم‌گیری‌ها و افزایش قابلیت اطمینان در فرایندهای بیمه‌ای کمک کند.

کلیدواژه‌ها

• باربری دریایی
• بدنه کشتی
• پروفایل ریسک دریایی
• فراساحلی
• ANP
• DEMATEL

موضوعات

• ارزیابی ریسک در رشته های بیمه ‎

عنوان مقاله [English]

Risk profile assessment and analysis of marine insurance using the ANP-DEMATEL

نویسندگان [English]

• Mohsen gharahkhani ¹
• marjan gharahkhani ²
• Feryal Farakesh ³
• somayeh sadeghi ⁴
• fatemeh Atatalab ⁵

¹ Department of Accounting, Faculty of Finance and Accounting, Iranian eUniversity, Tehran, Iran

² Department of Industrial Engineering, Faculty of Industrial and Systems Engineering, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

³ Department of Management, Faculty of Management, Science and Technology, Amirkabir University of Technology (Tehran Polytechnic), Tehran, Iran

⁴ Department of Industrial Engineering, Faculty of Industrial Engineering and Management Systems, Amirkabir University of Technology (Tehran Polytechnic), Tehran, Iran

⁵ Department of Research and Educational Affairs, Insurance Research Center, Tehran, Iran

چکیده [English]

Background and Objectives: Marine insurance is one of the most important branches of insurance playing a crucial role in managing the risks associated with maritime operations. This type of insurance includes hull insurance, liability insurance, marine cargo insurance, and offshore energy insurance, each covering different aspects of maritime risks. Since maritime activities are constantly exposed to hazards such as adverse weather conditions, marine accidents, cargo damage, and other factors, the precise evaluation of risk profiles related to these types of insurance becomes highly significant. Such assessments not only improve safety and reduce potential losses but also enable insurance companies to make more accurate and informed decisions in risk management, thereby designing more effective strategies to address these risks. In response to this need, the present study aims to identify, analyze, and prioritize risk indicators in marine insurance and provide a systematic and scientific framework for better risk management.
Method: In the first stage, key risk indicators were identified through a systematic review of the literature. This stage involved examining scientific articles, industry reports, and credible sources to extract indicators that directly or indirectly affect the risk profile. In the next step, the Decision-Making Trial and Evaluation Laboratory (DEMATEL) method was employed to analyze the relationships among the indicators. This method is one of the advanced techniques for analyzing causal relationships among factors, enabling the identification of influencing and influenced indicators. Following this, the Analytic Network Process (ANP) was used to determine the weight and importance of each indicator. This method, utilizing the insights of experts and specialists in the insurance and maritime industries, provided an accurate prioritization of the indicators and determined their impact on the risk profile.
Findings: The results of this study revealed that indicators such as vessel technical specifications, cargo type and packaging, weather conditions, and human resource management are among the key factors influencing the risk profile of marine insurance. Analyses using the DEMATEL method showed that factors related to operational management and human resources have the greatest causal impact on other indicators. These factors were identified as key indicators within the risk structure, emphasizing the importance of focusing on them when developing management strategies. Moreover, the analyses indicated that indicators related to the technical features of the vessel and cargo, such as the vessel's age, cargo type, and packaging methods, play a significant role in increasing or decreasing risks.
Conclusion: The hybrid ANP-DEMATEL approach utilized in this study provides a comprehensive and practical framework for evaluating and managing the risk profiles of marine insurance. This framework not only offers an appropriate tool for risk analysis but also helps insurance companies design more effective risk management strategies. Applying this approach can lead to reduced potential losses and optimized risk management processes in the insurance industry. Furthermore, the results of this study can serve as a foundation for future research on developing innovative risk management tools and enhancing the capabilities of marine insurance. The study also demonstrates that adopting a systematic and scientific approach to risk management can improve decision-making and enhance the reliability of insurance processes.

کلیدواژه‌ها [English]

• ANP
• DEMATEL
• Hull and Machinery
• Marine Cargo
• Marine risk profile
• Offshore